Sinds 13 juni 1986 heeft België een wet over orgaandonatie. Deze wet is gebaseerd op het principe van veronderstelde toestemming. Dit betekent dat, tenzij anders aangegeven, iedereen na overlijden wordt beschouwd als een potentiële orgaandonor. Voor degenen die zeker willen zijn dat hun wil wordt gerespecteerd, wordt aangeraden om zich te registreren om aan te geven of men voor orgaandonatie is, of juist tegen. Daarnaast kan het helpen om te praten met de familie over hun intenties om misverstanden te vermijden op het moeilijk moment.

Deze wetgeving heeft als doel het aantal beschikbare organen en menselijk lichaamsmateriaal (zoals hartkleppen, hoornvliezen, huid, botten, …) voor transplantaties te verhogen, terwijl de individuele rechten van burgers worden gerespecteerd.

De belangrijkste aspecten van deze wet zijn:

1. Veronderstelde toestemming : Elke persoon die in België is geregistreerd (dat wil zeggen, opgenomen in het bevolkingsregister of minstens 6 maanden in het vreemdelingenregister staat) en overleden is, kan potentieel een orgaandonor worden, tenzij hij of zij expliciet zijn of haar weigering om organen te doneren voor zijn of haar dood heeft uitgesproken.
2. Registratie van weigering of expliciete toestemming : Burgers kunnen hun wensen met betrekking tot orgaan- en weefseldonatie op drie verschillende manieren registreren: online op de website Mijngezondheid.be, bij hun huisarts of bij de gemeente van hun woonplaats. Een persoon kan toestemming geven of weigeren om zijn organen te doneren na zijn of haar overlijden. Deze registratie kan ook specifieke voorkeuren bevatten met betrekking tot de donatie van vitale organen en weefsels.

Er zijn vier opties met betrekking tot donatie: 

1. De donatie van vitale organen, namelijk het hart, de longen, de lever, de nieren, de alvleesklier en de darmen, met als doel levens te redden en te verbeteren.
2. De donatie van menselijk lichaamsmateriaal, zoals hartkleppen, hoornvliezen, huid, botten… voor transplantatiedoeleinden naar een andere persoon.
3. De donatie van menselijk lichaamsmateriaal om te helpen bij de ontwikkeling van innovatieve therapieën. Dit omvat de ontwikkeling van nieuwe behandelingen of medicijnen gericht op het genezen van bepaalde ziekten, zoals bij Alzheimer of bepaalde kankers.
4. De donatie van menselijk lichaamsmateriaal om bij te dragen aan wetenschappelijk onderzoek. Dit kan bijvoorbeeld het nemen van een tumor, een lymfeklier, een aangetast leverkwabje of kankercellen omvatten, die vervolgens door onderzoekers kunnen worden geanalyseerd om de oorzaken van een ziekte beter te begrijpen en nieuwe behandelingen te ontwikkelen. 

3. Rol van de familie: Hoewel toestemming wordt verondersteld, raadplegen artsen de familie van de overledene. Als de familie bezwaar maakt, kan de orgaandonatie niet doorgaan. Als de overledene zijn of haar keuze niet heeft geregistreerd, vraagt de arts aan de familie of ze de wensen van de overledene kennen.
4. Wetgeving voor minderjarigen: Voor minderjarigen is de toestemming van de ouders of wettelijke voogden vereist voor orgaandonatie. Natuurlijk, kan een ouder of een wettelijke voogd van een minderjarige ook een weigering ondertekenen. Zodra de persoon 18 jaar is, kan hij of zij zelf een keuze maken en registreren. 
5. Transparantie en anonimiteit: Orgaandonatie is anoniem en niet betaald, wat betekent dat de families van de donor en de ontvanger elkaar over het algemeen niet kennen en dat de donatie gratis is.
6. Medische en farmaceutische kosten: De kosten worden NIET gedragen door de familie van de donor, maar door de ziekteverzekering. 

Enkele cijfers 

1453	Patiënten op de actieve orgaanwachtlijst op 1 januari 2024
1045	Nieuwe patiënten op de wachtlijst in 2023
1060	Orgaantransplantaties van overleden donoren in 2023
11.754.000	Inwoners in België